Laatste dagen in Myanmar

2 december
Vroeg op om de bus naar Shwenyaung te halen. Het was een klein busje, met voorin een lange bank en achterin een stuk of 12 plaatsen. De bus was niet vol en uiteindelijk werd ik voorin naast de bestuurder geplaatst. Deze plaats is vaak duurder (omdat er meer ruimte is), maar ik hoefde niets extra te betalen. Later bleek dat het ook wel nodig was om iemand aan deze kant van de bus te hebben. We reden over een tolweg, en het tolhokje zat aan de rechterkant van de auto (aangezien bij de meeste auto’s het stuur ook nog steeds aan de rechterkant zit) en het stuur in dit busje zat toevallig wel links. Dus ik kreeg het geld en moest de tol afhandelen.
We reden door bergen en kleine dorpjes. Op een gegeven moment reden we langs een diepe dal. Het was nog vroeg en de zon was net op. Er hing ook nog een dikke mistnevel over het dal. Dit gaf een heel mooi effect als een soort dikke, mistige zee waar hier en daar stukjes bos en bergen uitstaken.
We kwam al snel in Shwenyaung aan. Daar moest ik er uit en met een andere pick-up verder naar Nyaung Shwe. Uiteraard was dit niet moeilijk, want zo gauw je uit de bus stapt komen er allemaal mannen op je af die je verder brengen. Met nog een andere toerist en enkele locals in een pick-up. We moesten wachten tot de pick-up vol was en daarna was het nog een klein uurtje rijden. Ik werd helemaal bij mijn hotel afgezet (uiteraard achteraf was dit niet zo slim, want nu betaalde ik waarschijnlijk veel meer dan de locals die aan het begin van Nyaung Shwe werden afgezet). Ik moest even wachten in de lobby, want mijn kamer moest nog worden schoongemaakt (het was nog geen 08.00 dus dat was niet zo’n verassing). Dit hotel voor één nachtje, omdat het een relatief duurder hotel was en ik een ander – goedkoper – hotel wilde zoeken. Dus nadat ik geinstaleerd was, door het stadje gelopen. Ik kwam een jongen tegen die ik sinds mijn eerste week al een paar keer in verschillende plaatsen ben tegengekomen. Hij wist wel een paar goedkopere hotelletjes en gaf me enkele tips over wat ik kon doen in en rondom Nyaung Shwe en het Inle Meer. Een paar hotels bezocht, bij eentje was er een hele lieve vrouw en omdat ik 4 nachten zou blijven, vroeg ik of ik dan misschien korting kreeg. Dat kreeg ik. De kamers zagen er ook wel prima uit.
Daarna verder Nyaung Shwe bekeken, wat tempeltjes bezocht, over de markt en de avondmarkt gelopen.

3 december
Na een uitgebreid ontbijt van fruit, sap, ei, brood, pannenkoek en thee mijn spullen naar het andere hotel overgebracht (Four Sisters Inn). Daar heb ik een fiets gehuurd en ben naar het Inle Meer gefietst . Het begin van het meer ligt op zo’n 12 km van Nyaung Shwe. Het meer wordt omringd door bergen, en dus was de fietstocht ook best hobbelig. Het was een mooie fietstocht, zo langs de bergen en langs landbouw. Uiteindelijk kwam het begin van het meer in zicht, maar daarna was het teleurstellend. Langs het meer worden (te) veel resorts gebouwd, dus het was één grote bouwput. Ook waren er al enkele resorts, met grote muren omheen. Ik had gedacht dat ik ergens misschien langs het meer zou kunnen zitten, maar niets was minder waar. Door de bouw en de bestaande resorts was er weinig kans om bij de oever te komen. Daarnaast was er ook veel landbouw langs de oever en hier en daar een klein dorpje met stuk of 600 mensen. Er was dus nergens echt een lekker plekje om te zitten. Ik ben wel 2 resorts opgegaan (niemand die me tegenhield) en heb vanaf daar wel uitzicht op het meer gehad, maar voel me toch niet helemaal comfortabel op zo’n luxe resort. Dus dat was ‘m ook niet.
Er was een weg die leidde naar een tempel boven op een berg. Uiteraard heb ik deze berg beklommen en bovenop de berg van het uitzicht over het meer genoten. Wat is het een groot meer! Even later een restaurantje gevonden (Starlight) met de lekkerste vis curry! Een hele vis (met skelet en kop en alles) waar het vlees gewoon vanaf gleed, in een sausje van tomaat en koriander. Heerlijk!
Eenmaal weer bij het hotel aangekomen, natuurlijk bekaf van de hele fietsen (door die bergen en in de hete zon) dus mezelf op een koud biertje getrakteerd.

4 december
Vandaag weer een fiets gehuurd. De vorige dag was ik aan de oostkant van het meer, vandaag ging ik langs de westelijke oever fietsen. Er was een ‘viewpoint pagoda’ (weer een tempel op een berg met mooi uitzicht) en hot springs. Jammergenoeg waren om deze hot springs een resort en spa gebouwd en waren de hot springs omgetoverd in soort van kleine zwembaden. In de Lonely Planet Myanmar van 2005 stond dat het echt nog hot springs in hun authentieke plek (steen) waren, maar dat was helaas nu niet meer. Ook aan deze kant van het meer geen enkele plek om ergens aan het meer te zitten, behalve dan weer bij een resort. Nog een klooster op een bergtop bezocht en ben daarna op zoek gegaan naar een waterval. Heb de waterval niet kunnen vinden, zat ook al 7 uur op de fiets en in de hete zon, dus had er helemaal geen zin meer in. Terug gefietst naar het hotel (gelukkig meestal bergafwaarts) en even lekker niks meer.

5 december
Helaas, geen pakjes in mijn schoen! En ik had nog wel zo goed gezongen…
Ik was al vroeg eruit en ben naar de brug gelopen vanwaar de meeste toeristische bootjes vertrekken om een rondje Inle Meer te doen. Een Duits stel stond toevallig net te praten met een van de bootmeneren. Ik ben er bij gaan staan en vroeg ze of ze misschien de boot wilde delen (scheelt ook weer in de prijs namelijk, want per boot betaal je en niet een vaste prijs per persoon). Dat wilde ze wel. Van 07:30 tot 18:00 in de boot gezeten en dingen op het Inle Meer bezocht. Vanaf Nyaung Shwe loopt er een lang kanaal naar het Inle meer, zeker 20 minuten varen voor je op het meer bent. Eenmaal op het meer, kwamen er gelijk vissers op ons af. Ze staan hier bekent om het feit dat ze met hun ene been roeien en dan op het andere been balanceren. Dus ja, dat lieten ze ons zien en als we dan een foto hadden gemaakt, kwamen ze gelijk op ons af en vroegen om geld. ’s Ochtends werden we vooral naar workshops, winkels en souveniermarkjes gevaren. Geen zak aan, natuurlijk. Te toeristisch (vooral op de markt zag het grijs van de (bejaarde) toeristen) en hele dure spullen bij de winkels. Wel grappig opzich om te zien hoe zilver en gouden sieraden, boten, stof, sigaren en messen werden gemaakt, maar gewoon erg toeristisch. Onze bootman sprak geen woord Engels, dus gelukkig kwamen we uiteindelijk bij de derde zilverwinkel iemand tegen die dat wel sprak. Hij heeft even voor ons onze wensen vertaald en daarna werd het tochtje leuker. We zijn nog wel naar een weef-winkel gegaan en naar een winkel waar ze sigaren maken. Maar die twee waren wel interessant, omdat die mensen in zo’n rap tempo hun werkzaamheden kunnen verrichten. Erg jammer, dat de vrouwen die de sigaren rollen 3 kyat krijgen voor één sigaar en per dag zo’n 1000 sigaren rollen. Hiermee verdienen ze dus 3000 kyat per dag, wat neer komt op €2,40. En de vrouwen werken 7 dagen per week. Daarnaast worden de pakjes sigaren per 10 stuks voor 1000 kyat verkocht… beetje oneerlijk allemaal.
Tussen de middag afgezet bij een redelijk duur restaurant, waar de smaak van het eten niet echt in verhouding met de prijs was. Maargoed. Daarna zijn we door dorpjes gebouwd op het meer (dus alle huisjes op palen en daartussen bruggetjes) en hebben we de drijvende groententuinen gezien. Groente en fruit worden hier ook op het meer verbouwd, maar dat drijft letterlijk op het meer. Er is een klein stukje grond waar de wortels in zitten en daaronder is gewoon het meer! Aan het eind van de middag was het tijd om een tempel en een klooster te bezoeken. In het klooster zouden ‘jumping cats’ zijn, springende katten. Monniken vervelen zich namelijk ook wel eens tussen hun mediteren door. Ze hebben daarom de katten geleerd om door hoepels te springen. Echter, vandaag waren de katten blijkbaar lui en sprongen ze dus niet. Dat was wel jammer, want juist om deze springende katten had ik het boottochtje willen maken.
Daarna stopte onze schipper de boot midden op het meer en konden we van de zonsondergang genieten. Even later lag de boot weer stil, maar deze keer omdat de motor het niet meer deed. Al snel kwam er een andere boot langs die ons oppikte en afzette in Nyaung Shwe. De schipper bleef bij zijn bootje en zou worden opgehaald.
Op de avondmarkt staan enkele barbecues, waar ik wat stokjes met vlees, vis en vegetarische dingetjes heb gekocht en die waren zeker goed te doen! Toen kwam ik terug bij het hotel, en vroeg een van de vier zusters wat ik de volgende dag zou doen. Ik zei dat ik misschien de wijngaarde wilde bezoeken, maar ze zei nee, jij gaat met ons mee morgen. Naar het klooster. Nouja, dan doe je dat maar.

6 december
Tijdens het zeer vroege ontbijt zat er nog een andere reiziger aan de tafel. Hij was ook meegevraagd naar het klooster. Hij was een gepensioneerde man (oud!) en een beetje een landloper, gezien al zijn verhalen over zijn eerdere reizen en het feit dat hij nooit echt veel geld had en toch vele reizen maakte.
Er arriveerde een auto met 3 monniken en heel veel eten. De 4 zusters, een van hun kinderen, de monniken, 2 schippers, de landloper en ik in een bootje op weg naar het klooster. Deze tocht was dezelfde als de vorige dag, maar de beenroeiende vissers kwamen niet op ons af en we konden ze gewoon fotograferen. Na dik een uur varen kwamen we bij een klooster aan. We werden eerst naar een kamertje geleid, daar op onze knietjes, volgende kamer, zat net op me knieën en we gingen alweer door naar een andere kamer. En in deze kamer kregen we eten! Verdorie mijn ontbijt nog in mijn buik, maar nu al weer een flink bord vol rijst en aardappelen en ander typisch Myanmarese eten. Daarna een soort dienst, vergelijkbaar met een kerkdienst. Wat gepraat, wat gebid, wat gezang. Ook werden er enkele jongeren naar voren geroepen, omdat ze een studie succesvol hadden afgerond en daar kregen ze nu hun diploma voor. Helaas heb ik er niets van kunnen verstaan, maar het was een leuke ervaring. Nu weet ik dus ook wat er zich in zo’n klooster tijdens een ceremonie/dienst afspeelt. Toch grappig, dat er een stuk of 20 monniken voor op het podium zaten en ze allemaal wel op een gegeven moment een dutje zaten te doen en dat ze er allemaal heel verveeld uitzagen.
Uiteraad weer eten en daarna weer de boot in. Naar een tempel gevaren, dezelfde waar ik de vorige dag ook geweest was. In deze tempel staat er een podium (waarop vrouwen niet mogen komen) met gouden beelden. Vroeger stonden er 3 boeddha’s en 2 monniken, maar tegenwoordig is er zoveel bladgoud op geplakt dat het meer soort ronde, gouden stenen met uitsteeksels zijn.
Na dit tempelbezoek weer terug naar het hotel. Onderweg nog veel bekijks, want wat doen een groep Myanmarese vrouwen, monniken en twee blanke toeristen in dezelfde boot? Eenmaal weer vaste grond onder mijn voeten een busticket voor de volgende dag geregeld (naar Yangon) en een dutje gedaan. Daarna weer lekker wat gebarbecuede snacks gehaald.

7 december
’s Ochtends uitslapen en laat ontbijten. Serie kijken en verhaal schrijven. Uitchecken en nog een paar uur in Nyaung Shwe de tijd doden met hier en daar iets te drinken halen en boekje lezen. Aan het eind van de middag weer naar het guesthouse want van daar werd ik opgehaald en zou ik naar de bus worden gebracht. Bleek dat de bus echt aan het einde van dezelfde straat vertrok, dus dat had ik ook wel kunnen lopen! Ik had deze keer een busticket voor een VIP bus gekocht, want deze keer zou ik maar liefst 12(!) uur in de bus moeten zitten. En een VIP bus was het zeker: wc aan boord, een super grote stoel waar je in verzonk, dekentje (van Hello Kitty), een airco die op een normale temperatuur stond ipv ijskast-stand en eten en drinken.
8 december
Een beetje dutten en wat muziek luisteren en we waren alweer in Yangon! Het was 07:00 en de zon was net opgekomen. Uiteraard gelijk vele taxi chauffeurs op me af toen ik uitstapte, maar ik wilde met de citybus (voor het normale volk, zeg maar). Die al snel gevonden en de conducteur heeft mij netjes gezegd wanneer ik eruit moest en welke kant ik op moest lopen. En dat voor een fractie van de prijs van een taxi! De bussen worden hier wel extra vol gepropt, elke centimeter wordt benut.
Rond 09:00 bij mijn guesthouse, maar deze hanteerde de check-in tijd wel streng, dus kon ik pas na 14:00 de kamer in. Mijn backpack daar laten staan en naar een Indiaas restaurantje gegaan. Daarna 40 minuten gelopen naar de Shwedagon Pagoda, dat ik de belangrijkste en bekendste pagoda van Yangon (en misschien ook wel van heel Myanmar). Foreigners moesten uiteraard weer betalen, dit keer wel 8.000 kyat! Dit is iets van €6, maar voor Myanmar is het relatief prijzig. Voor dit geld kan ik het halve land doorreizen met een bus! Je kon wel om de pagoda heen lopen, maar als je er echt in wilde dan was er bij elke van de vier ingangen een loketje en daar werd je wel aangehouden door mensen die geld wilde zien. Ik had geen zin om zoveel geld neer te leggen en besloot om dan maar een rondje om de pagoda te lopen. Bij de noordingang zat er niemand bij het loket en kon ik dus zo zonder te betalen doorlopen. Dat heb ik ook gedaan. Shwedagon Pagoda is echt wel super mooi! Het is een heel groot soort van plein, overal gouden beelden en tempeltjes en nog meer prachtige dingen. Achteraf was het misschien echt wel de 8.000 Kyat waard, maar uit principe nog steeds niet eigenlijk.
Ik wilde ook nog naar een parkje met een meer. Om dit park stond een groot hek en bij de ingang stonden weer loketten. Buitenlanders werden weer geacht om te betalen. Had ik eerst niet door en ik liep er met zonnebril en muziek op. Dus er kwam een meisje achter me aan gehold en vertelde dat ik ticket moest kopen. Ik heb subtiel duidelijk gemaakt dat ik het daar niet mee eens was en ben weer het park uitgegaan.
Daarna ben ik weer terug gelopen naar het guesthouse. Het was nu al rond 14:00 en harstikke benauwd warm! Het was niet zo als de vorige dagen in de bergen en aan het water, lekker koel en een briesje erbij. Nee, een drukke, vieze volgebouwde stad is natuurlijk hartstikke warm. En ik moest nog best ver lopen naar het guesthouse. Onderweg kreeg ik nog van een straatverkoper een banaan (gratis) in mijn hand gedrukt. Blijkbaar zag ik er dus best verhit en hongerig uit. Eenmaal terug bij het guesthouse helemaal bezweet en wat chagerijnig. Ik sliep in een slaapzaal en er zat een meisje op een bed. Ze durfde het ondanks mijn verhitte toestand wel aan om tegen me te babbelen. Later kwam er ook nog een Italiaanse man bij. We besloten om aan het einde van de middag – als het wat afgekoeld zou zijn – samen een pagoda te gaan bekijken.
Dus we liepen in de richting van de pagoda. Onderweg vele islamitische hallen en moskeeën tegengekomen, Chinese tempeltjes en ook kerken. Het deel waar het guesthouse is, is op de grens van Chinatown en ‘Indiatown’ en dus lopen er ook veel chinees en Indiaas uitziende mensen rond. Onderweg kwamen we langs een parkje en besloten om daar even een pitstop te maken. Het was nu heerlijk qua temperatuur en we zaten eigenlijk mooi aan. Het meisje (een Française) had een afspraak met een vriendin om samen te eten en het was eigenlijk ook al bijna tijd. Dus geen pagoda (erg jammer, want ik heb deze maand natuurlijk nog niet genoeg pagoda’s gezien). De Italiaan en ik gingen met haar mee en de vriendin van de Française had ook twee vrienden mee. Erg gezellig. Eerst een drankje gedaan en daarna noedels gegeten.
De Française en de Italiaan moesten allebei de volgende dag op het vliegveld zijn en wilde dus na het eten terug naar het guesthouse om in te pakken. Eenmaal daar, zijn we uiteindelijk toch buiten voor het guesthouse beland en hebben we tot 01:00 ’s nachts nog gezeten met een biertje. Er zat volgens de Française al vier dagen lang een Finse jongen voor het guesthouse van ’s ochtends tot ’s avonds te drinken en te roken. En vanavond zat hij er uiteraard ook. Hij was echt zo dronken als ik weet niet wat. Zo dronken, dat hij zelfs geloofde dat ik een Zwitserse spion met diplomatieke immuniteit was.

9 december
Toen ik wakker was, waren de Française en de Italiaan al weg, helaas. Maar ik sprak twee Duitsers en die hadden het plan om naar Mount Kyaiktiyo (ook wel: ‘Golden Rock’, vanwege de bladgouden rots die hoog in de bergen balanceert op een plateau) te gaan. Dit stond ook in mijn planning, dus besloot om mee te gaan. Had busticket gekocht bij het guesthouse en zat bijna in de taxi toen ik er achter kwam dat de Duitsers ’s avonds niet terug zouden gaan naar Yangon, omdat het 5 uur rijden was en het was al relatief laat. De laatste bus vanuit Kyaiktiyo zou al om 18:00 terug naar Yangon gaan. Ik zou dan 2 uur hebben om naar boven te gaan, dus rots te zien en weer de bus naar Yangon te halen. Echter, aangezien ik toch geen zin in Yangon had (vieze, drukke stad) en ik de gouden rots toch wilde zien, ging ik mee. De taxichauffeur wist een goedkope hotel in Kyaiktiyo en dus pakte ik nog benodigde spulletjes (pyjama en lenzenspullen enzo) en ben met de taxi naar het busstation gegaan. Daarna 4,5 uur met de bus. We kwamen aan het einde van de middag aan. Het hotel was praktisch naast het busstation, dus dat kwam mooi uit. We brachten onze spullen naar de kamer en zochten naar de pick-ups die de berg op rijden (want te voet duurt het zo’n 4 uur om bij de rots te komen, met de pick-ups is dat 45 minuten). Het was een pick-up met achterin een stuk of tien rijen met bankjes naar voren gericht. We moesten heel lang wachten tot de pick-up vol was – en wat voor ons als Europeanen vol is, is hier in Myanmar (en heel Azië?) halfvol. Er werden nog veel meer mensen tussen gepropt. Het kon ook wel, want die Myanmareesjes zijn niet zo heel breed. Uiteindelijk gingen we dan toch. We zagen tijdens de rit de zon onder gaan. De rit ging over een kronkelende weg, langs een diep ravijn en ontzettende steile wegen omhoog. Het was net een ritje in de achtbaan, maar dan veel beter. Ik zat naast een paar kinderen en elke keer als we weer een stukje naar beneden gingen, armen omhoog en lekker gillen. Gelukkig zat er bij ons ticket ook een levensverzekering inbegrepen! Het ticket was trouwens relatief duur, maar het was wel dezelfde prijs die de locals ook betaalden. Toen we eenmaal op de berg waren, moesten we evengoed nog zeker twee kilometer naar de gouden rots lopen. En we kwamen erachter dat de laatste pick-up naar beneden al om 18:00 ging en dat zou al over een half uur zijn! Dus we zijn letterlijk naar de rots gerend, we zijn na een kwartier gestopt met rennen en toen waren we pas halverwege. We hebben echter wel de rots kunnen zien vanaf deze verte en er wat snelle foto’s van geschoten. Daarna was het weer terug naar de pick-up. Ik moest nog even een plasje plegen, maar nergens een wc te vinden. Uiteindelijk gelukkig wel en toen ik eenmaal weer terug bij de pick-up was en zat vertrok hij direct. De weg terug was iets ongemakkelijker, omdat bij deze pick-up de bankjes wel heel dicht op elkaar zaten, waardoor mijn benen zich in rare bochten moesten wringen en al snel in slaap vielen. Het uitzicht was gelukkig wel spectaculair; in de bergen, met weinig licht en dus konden we heel veel sterren aan de hemel zien.
Wat eten gehaald. Eerst wat noedels bij een straatkraampje, erg lekker maar veel te weinig. Dus zijn we nog naar een restaurant gegaan. Daar smaakte mijn rijst met kip al niet zo geweldig, en heb daarom ook maar een paar hapjes genomen. Eenmaal terug bij het guesthouse, een pak speelkaarten erbij en buiten gezeten. Eerst kwam er een Franse vrouw met ons meedoen. Toen zij na twee spelletjes klaar was, kwamen er een paar jongens van het hotel bij ons en leerde ze ons een typische Myanmarees kaartspel. Erg gezellig. Gelijk wat taallessen (niet dat ik daar nu nog zoveel aan had, maarja…).
Toen we eenmaal in bed lagen, voelde ik me niet zo top. En jawel, niet veel later stond ik over een prullenbakje gebogen en heb ik daarna ook de hele avond om het uur naar de wc gemoeten. Hele avond ziek! En heel blij dat ik maar een paar hapjes van de rijst met kip had genomen, en niet alles had opgemaakt.

10 december
De volgende ochtend gingen de Duitsers weer naar de gouden rots, om het nu in alle tijd te kunnen bekijken. Ik wilde wel, maar besloot om nog lekker in bed te blijven en had eindelijk een paar uur achter elkaar kunnen slapen. Had ook wat pillen van een Duitser gehad, die wel goed bleken te helpen. Later in de lobby van het hotel gezeten, wat cola gedronken en nog wat kaartspelletjes. Gewacht tot de Duitsers terug kwamen. Toevallig ook nog een andere Duitser in de tussentijd ontmoet. Aan hem had ik mijn ticket voor de gouden rots (uiteraard moesten buitenlanders er weer voor betalen) voor de helft van de prijs doorverkocht.
Na de lunch (voor de Duitsers, ik totaal geen honger) met de bus terug naar de Yangon. De Duitse pilletjes hebben goed geholpen, want ik heb geen ongelukjes gehad in de 6 uur durende terugreis (bus naar Yangon en daarna bus in Yangon zelf naar het guesthouse). Zat naast een Brazilaanse jongen (ze zetten hier altijd de toeristen bij elkaar in de bus, lijkt wel) die ook al flink door Azië had gereisd dus hij heeft mij tips gegeven over de andere landen en aangezien hij net begonnen was aan Myanmar, kon ik hem ook veel tips geven. De Duitsers en de Braziliaan stapten al na 2 uur uit, in een ander plaatsje vanwaar ze verder naar het noorden zouden gaan. ’s Avonds laat weer terug in het guesthouse. Aangezien ik er een nachtje niet geweest was, was mijn bed ingepikt. Geen idee of dit door het hotel was of door de gasten zelf. Maar ik koos een ander bed, en bij dit bed kon ik lekker tegen de muur zitten en deze had ook een iets minder hard matras. Dus ik was helemaal niet zo verdrietig over mijn ingepikte bed. In tegenstelling! Rustig aan gedaan.

11 december
Tot laat in het hotel gebleven. Daarna een masala dosa gehaald en naar het Kandawgyi/Royal Lake gelopen. Daar was – op het meer – een tempel met soort van grote, gouden zwanen omheen. Mooi. Daarna weer terug naar het hotel en weer rustig aan gedaan.
Nog een taxi voor de volgende dag geregeld, want 12 december is mijn vlucht naar Singapore! Erg veel zin in. Heb nu wel het gevoel dat ik Myanmar gezien heb en dat ik er lang genoeg ben geweest. Had er in het begin veel zin in, omdat ik onder de indruk was dat het nog redelijk authentiek zou zijn… maar niets was minder waar. Myanmar is best wel toeristisch en je krijgt als toerist dan ook best veel aandacht (vaak negatief in de zin van mensen die je iets willen verkopen). Overigens vond ik de laatste dagen wel weer leuk, maar dat waarschijnlijk omdat ik weer es in een slaapzaal sliep ipv alleen op een hotelkamer. Slaapzalen zijn veel gezelliger en dat maakt het reizen ook een stuk leuker en gezelliger, uiteraard.